Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), dünya çapında büyük etkisi olan bir solunum hastalığıdır. Günümüzde mevcut olan ilaçlar esas olarak KOAH hastalarının semptomlarını hafifletmeye odaklanmaktadır. Solunum sisteminin hasar görmüş fonksiyonel yapılarını onarmak veya değiştirmek amacıyla yeni rejeneratif tedavi yaklaşımları araştırılmıştır. KOAH için rejeneratif tedavilerin kaydettiği ilerlemeyi hem klinik öncesi çalışmalardan hem de tamamlanmış klinik çalışmalardan elde edilen sonuçları analiz ederek özetlenmiştir. Bu yaklaşımlar, endojen akciğer kök ve progenitör hücreleri tarafından yenilenmeyi uyarmak için eksojen kök hücrelerin veya küçük moleküllerin uygulanmasını içermektedir.

KOAH modellerinde eksojen mezenkimal kök hücrelerin (MSC’ler) hasarlı solunum sisteminin yapısını onardığı ve işlevini iyileştirdiği bildirilmiştir. Ancak, Orta-şiddetli KOAH hastalarında MSC’leri kullanan çalışmalar, solunum fonksiyonlarında belirgin iyileşmeler sağlamamıştır.

Farelerin kriyo-yaralanmalı (CI) akciğerlerine uygulanan eksojen insan akciğer kök hücrelerinin, KOAH hastalarını iyileştirme potansiyeline sahip yeni bir kök hücre özelliğine işaret ederek, insan benzeri pulmoner yapılarda organize olduğu gösterilmiştir. Retinoik asit gibi küçük moleküllerin, KOAH fare modellerinde muhtemelen endojen akciğer kökü / progenitör hücrelerin aktivasyonu ile hasarlı akciğer yapılarının rejenerasyonuna ve onarımına yol açtığı gösterilmiştir. Bununla birlikte, orta veya şiddetli KOAH hastalarına uygulanan retinoik asit veya retinoik asit reseptörü agonistleri, hasarlı akciğerin yoğunluğunu ve fonksiyonunu iyileştirmemiştir. Bu yeni rejeneratif yaklaşımlar, ön klinik deneylerde başarısız olmuştur. KOAH’ın farklı aşamalarındaki hastaları iyileştirmek için mevcut rejeneratif yaklaşımları geliştirmek için daha fazla çalışma yapılmalıdır. Klinik çalışmalardaki bazı yaklaşım değişikliklerinin KOAH için rejeneratif tedavinin daha başarılı sonuçlarına yol açabileceği düşünülmektedir.

KOAH’ın Tanımı

KOAH İçin Kök Hücre Tedavisi Umut Olabilir mi?Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), nefes almayı zorlaştıran ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Amerikan Akciğer Derneği’ne göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde 16,4 milyondan fazla kişiye bu durum teşhisi konulmuştur. Bununla birlikte, başka bir 18 milyon insanın KOAH hastası olabileceği ve bunun bilinmediği tahmin edilmektedir. İki ana KOAH türü kronik bronşit ve amfizemdir. KOAH’lı birçok kişide her ikisinin bir kombinasyonu bulunmaktadır. Günümüzde KOAH için bir tedavi şekli bulunmamaktadır. Sadece yaşam kalitesini iyileştirmek ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak için tedaviler vardır. Bununla birlikte, kök hücrelerin bu tür akciğer hastalıklarının tedavisine yardımcı olabileceğini öne süren umut verici araştırmalar bulunmaktadır.

Kök Hücreler 101

Kök hücreler her organizma için gereklidir ve üç ana özelliği paylaşmaktadır. Bu özellikler aşağıdaki gibidir:
• Hücre bölünmesi yoluyla kendilerini yenileyebilmektedirler.
• Başlangıçta ayırt edilemez olmalarına rağmen, ihtiyaç duyulduğunda kendilerini farklılaştırabilmekte, birkaç farklı yapı ve dokunun özelliklerini üstlenebilmektedirler.
• Bölünmeye ve çoğalmaya devam edecekleri başka bir organizmaya nakledilebilmektedirler.

Kök hücreler, blastosist adı verilen dört ila beş günlük insan embriyolarından elde edilebilmektedir. Bu embriyolar genellikle in vitro fertilizasyondan elde edilmektedir. Bazı kök hücreler, beyin, kan ve deri dâhil olmak üzere yetişkin vücudunun çeşitli yapılarında da bulunmaktadır. Kök hücreler yetişkin vücudunda hareketsizdir ve hastalık veya yaralanma gibi bir olayla aktive olmadıkça bölünmemektedirler. Bununla birlikte, embriyonik kök hücreler gibi, diğer organlar ve vücut yapıları için doku oluşturabilmektedirler. Hasar görmüş dokuyu iyileştirmek, hatta yenilemek veya yeniden büyütmek için kullanılabilmektedirler. Kök hücreler vücuttan çıkarılabilmekte ve diğer hücrelerden ayrılabilmektedir. Daha sonra, etkilenen bölgede iyileşmeyi teşvik etmeye başlayabilecekleri vücuda geri gönderilmektedirler.

KOAH İçin Olası Faydalar

KOAH, akciğerlerde ve solunum yollarında bazı değişikliklere neden olmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:

• Hava keseleri ve hava yolları germek için yeteneklerini kaybetmektedirler.
• Hava keselerinin duvarları yıkılmaktadır.
• Hava yollarının duvarları kalınlaşmakta ve iltihaplanmaktadır.
• Hava yolları mukusla tıkanmaktadır.

KOAH İçin Kök Hücre Tedavisi Umut Olabilir mi?Bu değişiklikler, akciğerlere giren ve çıkan hava miktarını azaltarak vücudu çok ihtiyaç duyulan oksijenden mahrum etmekte ve nefes almayı gittikçe zorlaştırmaktadır. Kök hücreler, KOAH’lı kişilere bazı şekillerde fayda sağlayabilmektedirler ve bunlar aşağıdaki gibidir:

• Hava yollarındaki iltihabı azaltmak, bu da daha fazla hasarı önlemeye yardımcı olabilmektedir
• Akciğerlerdeki herhangi bir hasarlı dokunun yerini alabilecek yeni, sağlıklı akciğer dokusu oluşturmak
• Akciğerlerde küçük kan damarları olan yeni kılcal damarların oluşumunu uyarmak; bu, akciğer fonksiyonunun iyileşmesine yol açabilmektedir.